Jak znaleźć sposób na problematyczne zachowanie dzieci?

W wychowaniu dzieci codziennością są sytuacje, w których rodzice, opiekunowie mierzą się z uciążliwym czy wręcz nieznośnym zachowaniem swojego dziecka. Problematyczne zachowania to takie, których dorośli nie akceptują, ale to także zachowania, które są trudne dla dziecka. Wzbudzają nieprzyjemne emocje, mają negatywny wpływ na wzajemne relacje. Trudne zachowania pojawiają się, gdy potrzeby dziecka rozmijają się z potrzebami dorosłych.

Nie jest łatwo odróżnić kaprysy dzieci od ich rzeczywistych potrzeb. Zachowanie dziecka to często wierzchołek góry lodowej. Pod powierzchnią kryją się różne przyczyny, które mogą mieć wpływ na takie zachowanie.

Oto niektóre z nich:

• brak emocjonalnego ciepła i bliskich więzi,
• brak wyraźnych granic i zasad w wychowaniu,
• stosowanie metod wychowawczych opartych na sile,
• brak akceptacji trudnych emocji dziecka.

Problematyczne zachowania dzieci – jak na nie reagować?

Nie ma wychowania bez relacji. Tę relację należy budować z dzieckiem od początku poprzez:

• mówienie dziecku, że jest kochane i ważne, poświęcanie mu czasu (zabawa)
• rozmawianie z nim i słuchanie tego co ma do powiedzenia
• zachęcanie dziecka do niezależności i samodzielności, do odkrywania świata.

Rodzic nie powinien porównywać swojego dziecka z innymi dziećmi– ani w sposób negatywny ani pozytywny. Odbiera to dziecku poczucie indywidualności, wyjątkowości i sprawia, że czuje się gorsze. W budowaniu relacji ważne są słowa, jakie rodzice kierują do dziecka. Słowa mają swoją moc - mogą kształtować pozytywną ocenę dziecka albo pozbawiać je poczucia własnej wartości.

W porozumiewaniu się z dzieckiem najważniejszy jest sposób przekazywania poleceń, próśb, informacji– jeśli zrobisz to właściwie, szansa na współpracę z dzieckiem jest o wiele większa. Umiejętna komunikacja z dzieckiem pozwoli mu łatwiej korygować swoje zachowanie.

Akceptacja dziecka nie jest jednoznaczna z akceptacją jego negatywnych zachowań.Rodzicielskie komunikaty typu „Ja” („Przeszkadza mi jak krzyczysz – mów do mnie ciszej”), odnoszące się do zachowania dziecka, a nie do jego osoby (nie używamy etykiet typu „niegrzeczny”, „nieznośny” itp.), zawierające konkretne oczekiwania, jakie mamy od dziecka, dają zdecydowanie większą szansę na to, że zmieni ono swoje zachowanie.

W swoich działaniach wychowawczych warto włączać dzieci we wspólne rozwiazywanie problemów – przez to kształtujemy w nich odpowiedzialność za własne zachowanie.

Kolejne kroki rozwiązywania konfliktu z dzieckiem:

1. Porozmawiaj o dziecięcych uczuciach i potrzebach

„Rozumiem, że lubisz grać i chciałbyś wydłużyć ten czas…”

2. Porozmawiaj o Twoich odczuciach i potrzebach

„Ale martwi mnie to, że tak dużo czasu spędzasz czas przy komputerze i zaniedbujesz lekcje…”

3. Wspólnie zastanówcie się nad znalezieniem rozwiązania

(…rozwiązanie dobre i dla rodzica i dla dziecka…)

4. Wypiszcie wszystkie pomysły na rozwiązanie problemu

(rodzica i dziecka)

5. Wybierzcie pomysł, który podoba się dziecku, a który Ty zaakceptujesznp.: „Mogę grać 1 godzinę, gdy odrobię lekcje”

6. Po tygodniu – omówcie ten problem, sprawdźcie, czy sposób zadziałał – jeśli nie, szukacie rozwiązania dalej.

Niestety, dorośli często stosują niekorzystne metody w celu nakłonienia dziecka do posłuszeństwa, np.

• groźbę – „Jeśli tego nie zrobisz, to…”
• przekupstwo – „Jeśli to zrobisz, to…” (obietnica nagrody)
• krytykę, sarkazm – dorośli uważają, że wpłyną w ten sposób na ambicje dziecka
• porównywanie
• poniżanie

Ważną rzeczą w wychowaniu są normy i zasady funkcjonowania w rodzinie.Dziecko musi wiedzieć, co jest akceptowane, co nie, to daje mu poczucie bezpieczeństwa i pomaga w odkrywaniu świata. Rodzice w wychowaniu dziecka powinni nie tylko uwzględnić jego uczucia, lecz także zrozumieć i zaakceptować niechęć do ograniczeń. Trudno się przecież spodziewać, żeby dziecko cieszyło się z zakazów i wymagań…

Bibliografia:

1. A. Faber, E. Mazlish, Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media rodzina