
Mobbing – terror psychiczny w miejscu pracy
Czy wiesz, że w Polsce aż 46% polskich pracowników biurowych, fizycznych, umysłowych przyznaje, że doświadcza mobbingu w miejscach pracy?

Pojęcie mobbingu stało się w ostatnich latach modne. Przez to wiele osób interpretuje pojedyncze nieprzyjemne zachowania przełożonego czy też współpracowników wobec siebie jako mobbing. Tymczasem o mobbingu możemy mówić wówczas, gdy mamy do czynienia z długotrwałym i uporczywym nękaniem. Działania mobbera muszą być regularne i trwać przez dłuższy czas - według Państwowej Inspekcji Pracy co najmniej 6 miesięcy.
MOBBING można określić jako przemoc psychiczną, psychiczne znęcanie się w miejscu pracy (z jęz. ang. „to mob” oznacza zaatakować, napadać, dokuczać). Jest to wrogie, nieetyczne, systematycznie powtarzające się zachowanie skierowane do jednej lub kilku osób.
U podstaw mobbingu leży zawsze konflikt, z tą różnicą, że przyczyną konfliktu nie jest sprzeczność dążeń czy interesów, ale określona osoba.
Działania mobbera często prowadzą do poczucia zagrożenia bezpieczeństwa ofiary, mogą mieć konsekwencje zdrowotne, doprowadzić do powstania zespołu lękowego, depresji, a nawet samobójstwa.
Ofiarą mobbingu często staje się osoba, wobec której nie ma uzasadnionych zarzutów. Celem takiego działania jest poniżenie jej, zastraszenie lub ośmieszenie.
Formy mobbingu
- Bullying – tyranizowanie (zawiera elementy gróźb i przemocy fizycznej, może to być przemoc przełożonych, starszego stażem kolegi). Sprawcą przemocy jest najczęściej stojący wyżej w hierarchii od ofiary. Forma ta często występuje w służbach mundurowych, opartych na rozkazach, w policji, wojsku, w służbie zdrowia, wszędzie tam, gdzie warunki sprzyjają częstemu nadużywaniu władzy
- Ganging up on someone – sprzysięganie się przeciwko komuś
- Molestowanie seksualne – każde niechciane nieodwzajemnione działanie o charakterze seksualnym, które jest nieprzyjemne dla osoby będącej jego obiektem, powoduje, że ta osoba czuje się upokorzona, zastraszona, skrępowana
- Agresja – wszystkie działania, które mają na celu skrzywdzenie drugiego człowieka
Gdzie możemy doświadczyć mobbingu?
Z mobbingiem możemy mieć do czynienia wszędzie tam, gdzie ludzie przebywają ze sobą w grupie przez dłuższy czas:
- w szkole
- na uczelni
- w policji
- w wojsku
- w stowarzyszeniach i wspólnotach
- w rodzinie
- w urzędach
Po czym rozpoznasz mobbing w pracy?
Z mobbingiem masz do czynienia, gdy Twój szef lub współpracownik:
- stosuje wobec Ciebie przemoc psychiczną
- zleca Ci prace bezsensowne lub szkodliwe dla zdrowia
- zleca Ci prace przerastające Twoje kompetencje i kwalifikacje w celu zdyskredytowania Ciebie
- ciągle krytykuje wykonywaną przez Ciebie pracę i zaniża jej jakość
- jesteś izolowany, tj. odsunięty od uczestniczenia w podejmowaniu decyzji, zbywany
- jesteś społeczne odrzucony, np. wyśmiewany, wyzywany, jesteś obiektem plotek
- nie masz możliwości swobodnej komunikacji w miejscu pracy, np. przerywa Ci się, słyszysz kierowane do siebie złośliwe komentarze
- grozi Ci przemocą fizyczną lub znęca się fizycznie
- przejawia działania o podłożu seksualnym
Jakie są cele mobbera?
Działania mobbera mają prowadzić do zepsucia opinii ofiary, jej poniżenia, odarcia z godności. Szkodzą jej w sposób, który pozwoli wyeliminować ją z zajmowanej pozycji. Stopniowo niszczą jej reputację, zaburzają relacje z innymi. Z czasem negatywnie wpływają na jakość wykonywanej przez nią pracy.
Aby osiągnąć te cele mobber posługuje się różnymi narzędziami, m.in. szykany, zwodzenie, podstęp, intryga, kłamstwa, plotki, oszczerstwa, zachowania sadystyczne.
Przyczyny mobbingu
- charakter osoby zarządzającej (zwykle jest to osoba o wyolbrzymionym poczuciu własnej wartości, przeceniająca swoje umiejętności i wiedzę, przekonana o własnych zdolnościach, nie przyjmuje krytyki ze strony innych)
- przyczyny społeczne (bezrobocie, stałe zagrożenie utratą pracy, zatrudnienie na czas określony, nie dające pracownikowi poczucia stabilności i bezpieczeństwa, niekompetentne zarządzanie, zhierarchizowane)
- szczególna pozycja społeczna ofiary mobbingu (np. pochodzenie społeczne, odmienny krąg kulturowy, narodowość, orientacja seksualna, przekonania religijne, niepełnosprawność, osoby nieasertywne, uległe, kobiety pracujące w zawodach uznawanych za typowo męskie, mężczyźni w zawodach sfeminizowanych)
Sylwetki sprawcy mobbingu
- mobber GURU - Jest ekspertem w swojej dziedzinie, obsesyjny perfekcjonista, traktuje ludzi przedmiotowo, bezlitosny egoista, myśli o sobie w samych superlatywach, chłodny emocjonalnie, oceniający, krytykant, stosuje strategię wdzięczności – daje mały kąsek, aby uzyskać wdzięczność
- mobber poszukujący aprobaty - Jest w centrum uwagi, amatorsko manipuluje ludźmi, lubi wzbudzać współczucie, nadmiernie pomocny, narzucający się, przymilny, nienaturalnie uprzejmy, serdeczny, wybiórczo przyjacielski, obraża się, gdy jest krytykowany
- mober zsocjalizowany psychopata - Mistrz mimikry, podstępny, przebiegły, sprytny, wyrachowany, efektywnie manipuluje ludźmi, posiada dużą płynność słowa, potrafi wykorzystać wieloznaczność słów, ingeruje w życie domowe ofiar
Konsekwencje mobbingu
- straty zdrowotne ofiary
- społeczne koszty leczenia, zwolnień lekarskich, rehabilitacji
- koszty w zakładzie pracy: absencja chorobowa, fluktuacja kadr, konieczność szkolenia nowego personelu, mniejsza efektywność pracy osoby mobbingowanej, odszkodowania wypłacane ofiarom
Jak zapobiegać mobbingowi w miejscu pracy?
1. Prewencja pierwotna
- Stworzenie klarownego i wyraźnego zakresu obowiązków
- Zmiana organizacji pracy w taki sposób, by nie przeciążać jednej grupy kosztem drugiej
- Jasne dla wszystkich sposoby podejmowania decyzji oraz przepływu informacji w firmie
- Konstruktywny sposób rozwiązywania problemów (mediacje)
- Karta antymobbingowa (akt deklaracji znajomości zasad w miejscu pracy, objawów mobbingu, zobowiązanie do zgłaszania przejawów mobbingu)
2. Prewencja wtórna
- Szkolenia pracowników
- Kursy asertywności
- Nauka debriefingu, odreagowania
- Wyznaczenie mediatora – z zewnątrz
3. Prewencja trzeciorzędowa
- Leczenie i rehabilitacja ofiar przemocy
- Praca ze sprawcą
Jakie są możliwości walki z mobbingiem?
- rozmowa z mobberem
- poinformowanie przełożonego
- zgłoszenie sytuacji do komisji antymobbingowej
- dochodzenie roszczeń na drodze sądowej
Co może być wykorzystane jako dowód mobbingu w pracy?
- zeznania świadków,
- nagrania audio lub wideo,
- korespondencja (e-maile, SMS-y, listy),
- dokumentacja
Nie lekceważ niewłaściwych zachowań ze strony kolegi z pracy lub przełożonego!
Pamiętaj jednak, że zachowania można uznać za mobbingowe tylko wówczas, gdy pojawiają się systematycznie, przynajmniej jeden raz w tygodniu przez okres co najmniej pół roku. Nie można uznać za działanie mobbingowe jednorazowej krytyki, nawet upokorzenia czy zranienia. Jest to traktowane jako epizod o przykrym zabarwieniu.
Jeśli poczujesz się mobbingowany lub ktoś w Twoim otoczeniu jest ofiarą mobbingu REAGUJ!