Samobójstwa

Prof. Aaron Beck z Uniwersytetu w Pensylwanii określił, że główną przyczyną samobójstwa jest utrata nadziei. Nawet gdy jesteśmy w głębokiej rozpaczy, nadzieja chroni nas przed próbą odebrania sobie życia. Gdy poczucie bezradności i beznadziei dominuje, targnięcie się na swoje życie wydaje się jedyną ucieczką od cierpienia.

W ostatnich kilku latach rośnie liczba podejmowanych prób samobójczych. W Polsce jest to wzrost o ok. 40 procent. Narastającą tendencję do zachowań samobójczych obserwujemy co roku przed świętami. Problem dotyczy coraz młodszych ludzi. W okresie od 2013 do 2020 roku liczba podejmowanych prób samobójczych przez dzieci i młodzież w wieku 13-18 lat wzrosła aż o 134 procent!

Około trzy razy częściej życie odbierają sobie mężczyźni. Wysoki wskaźnik obserwuje się wśród policjantów, żołnierzy, lekarzy. Częściej wiosną i jesienią, rzadziej w styczniu, lutym.

Według statystyk Polska jest w niechlubnej czołówce w Europie pod względem liczby skutecznych prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży. Mamy za mało psychologów i psychiatrów dziecięcych. Wielu rodziców ma też, niestety, tendencję do bagatelizowania problemu. Nasilenie kryzysów emocjonalnych i psychicznych wśród młodych ludzi jest bardzo widoczne.

Przyczyny

Przyczyn, które prowadzą do autoagresji i samobójstwa jest bardzo wiele. Do targnięcia się na swoje życie może pchnąć np. utrata miłości, odejście partnera, utrata pracy, majątku, nieuleczalna choroba, mobbing w pracy, stalking, przemoc, niechciana ciąża, nieakceptowana zmiana orientacji płciowej, niemożność wyjścia z nałogu. W przypadku dzieci i młodzieży przyczyny mogą wydawać się błahe, niezauważalne przez innych, np. problemy w szkole, hejt, niska samoocena, poniżanie, kompromitowanie, ośmieszenie w mediach społecznościowych.

Samobójstwo jest najpoważniejszą przyczyną zgonów u osób z zaburzeniami psychicznymi. W przypadku osób cierpiących na depresję, można stwierdzić, że to najpoważniejsze powikłanie choroby. Próby samobójcze podejmują zwykle osoby, u których występuje duże nasilenie lęku przejawiające się podnieceniem ruchowym oraz uporczywe zaburzenia snu lub całkowita bezsenność. Osoby te są przekonane o nieuleczalności swojej choroby i niemożności uzyskania pomocy, mają poczucie sytuacji bez wyjścia, nie widzą żadnej alternatywy, żadnych innych rozwiązań, postrzegają świat w dwóch barwach – czarnej i białej.

W ostatnim czasie na nasilenie tendencji samobójczych wpłynęła również sytuacja pandemiczna. Funkcjonowanie w domach, na przedłużających się kwarantannach, bez znajomych, przyjaciół jest bez wątpienia czynnikiem sprzyjającym takim zachowaniom.

Jak rozpoznać tendencje samobójcze?

Zwróćmy uwagę na osoby z naszego otoczenia, które nagle się zmieniły, wypowiadają myśli rezygnacyjne, mają poczucie beznadziejności. Czasem osoby z myślami samobójczymi nie przejawiają depresyjnego nastroju, lecz nagle oddają na przykład swoje ulubione rzeczy. Czasami są to banalne sygnały utraty lub zmiany zainteresowań, nawyków kulinarnych.

Sygnały, które poważnie powinny nas niepokoić:

• symulacja zdrowia
• naleganie na wypisanie ze szpitala
• złowieszczy spokój
• nagła wizyta u lekarza
• niespodziewana wizyta u bliskich
• nagła izolacja
• oddawanie pamiątek
• nagłe polepszenie nastroju /podjęcie decyzji o samobójstwie, przynosi uspokojenie/
• nagłe zmniejszenie lęku

Świat oczami przyszłego samobójcy

• Można powiedzieć, że to jak przekręcenie kontaktu, wszystko gaśnie, świat traci barwę, przyszłość zamienia się w czarną ścianę nie do przebicia,
• przeszłość to pasmo ciemnych wydarzeń będących przyczyną poczucia winy,
• znika energia życiowa,
• błahe sprawy narastają do rangi problemu,
• trudności rosną jak potężne góry nie do przebycia,
• myślenie trudne, skąpe,
• dominuje poczucie beznadziejności życia,
• marzenie o śmierci, która wydaje się jedynym wybawieniem
• człowiek taki jest przygarbiony jakby dźwigał ciężar, jest spowolniały jakby miał u rąk i nóg kajdany,
• ma suche oczy.

Co robić? Jak pomóc osobie w terminalnym kryzysie emocjonalnym?

W każdym momencie możemy pomóc osobie w kryzysie zmienić decyzję. Pamiętaj, że to nieprawda, że osoba, która otwarcie mówi o samobójstwie, tego nie zrobi /to częsty i szkodliwy mit/. Innym mitem jest, że ktoś, kto zdecydował się zabić, na pewno to zrobi. Większość osób przed podjęciem próby samobójczej daje nam sygnały ostrzegawcze, dlatego trzeba być czujnym, obserwować i nie bagatelizować nawet tych pozornie błahych sygnałów.

• Jeśli podejrzewasz, że osoba bliska, z którą przebywasz, zamierza popełnić samobójstwo, usuń dyskretnie przedmioty niebezpieczne z otoczenia (np. broń, nagromadzone tabletki).
• Szkodliwe jest pocieszanie, mówienie: dasz sobie radę, weź się w garść, porównywanie tzw. w dół (np. inni mają gorzej - jest to absolutnie bez znaczenia dla kogoś, kto planuje się zabić).
• Czasem jedno słowo, drobny gest wsparcia, bliskości, a czasem dłuższa rozmowa wystarczą, by uchronić osobę przed tym dramatycznym krokiem - są ważne i mają sens.
• Nie pozostawiaj osoby samej, rozmawiaj, dawaj przykłady, że można z tego wyjść, umów ze specjalistą, psychologiem, psychiatrą, w skrajnej sytuacji zawieź tą osobę do najbliższego szpitala psychiatrycznego lub wezwij karetkę pogotowia ratunkowego.