Zaburzenia snu – czy są dla nas niebezpieczne?

Coraz więcej osób zmaga się z różnego rodzaju zaburzeniami snu. Średnio co drugi Polak skarży się na problemy ze snem. Przyczyn możemy dopatrywać się między innymi w nadmiernym stresie, depresji czy też nieprawidłowej higienie snu. Obecnie bardzo powszechne stały się również zaburzenia snu związane z pandemią koronawirusa. Pojawiają się nie tylko u osób, które przechorowały SARS-CoV-2, ale i u tych, którzy bezpośredniego kontaktu z wirusem nie mieli. Naukowcy uważają, że funkcjonujemy w smogu covidowym, niektórzy mówią o mgle covidowej. Lockdown, zmiana stylu życia, praca zdalna spowodowały, że mamy rozregulowany zegar biologiczny i przez to gorzej śpimy.

Kiedy możemy mówić o bezsenności?

Wśród objawów bezsenności najbardziej charakterystyczne to:

• trudności w zaśnięciu
• sen przerywany
• wczesne budzenie się i niemożność zaśnięcia
• zmęczenie poranne
• zmęczenie w ciągu dnia
• zła jakość snu

Jakie są rodzaje bezsenności?

Bezsenność przygodna – okres jej trwania ogranicza się do kilku dni. Zazwyczaj spowodowana jest nagłym stresem oraz zmiennymi godzinami pracy.

Bezsenność krótkotrwała – ten rodzaj bezsenności trwa do 3 tygodni. Spowodowana jest m. in. żałobą czy też nagłą chorobą somatyczną.

Bezsenność przewlekła – najdłużej trwający rodzaj bezsenności. Mówimy o nim, gdy utrzymuje się przez okres powyżej 1 miesiąca. Czynnikami powodującymi taki stan rzeczy mogą być np. zaburzenia psychiczne oraz pierwotne zaburzenia snu.

Bezsenność pocovidowa - coraz częściej zgłaszana przez osoby, które przeszły zakażenie wirusem.

Przyczyny bezsenności

• Czynniki, które nas otaczają, w istotny sposób wpływają na problemy ze snem. Mamy wokół siebie zbyt wiele bodźców, przed snem pochłaniamy gigabajty informacji, przeglądając np. Internet w telefonie. Przez to nasz mózg skupia się na przetwarzaniu danych, a nie regeneracji. Dodatkowo niebieskie światło smartfonów, które imituje światło dzienne, przesyła do mózgu informację, że trwa dzień. Według Amerykańskiego Towarzystwa Naukowego niebieskie światło obniża poziom melatoniny, która jest odpowiedzialna za uczucie senności.
• Problemy ze snem towarzyszą często zaburzeniom psychicznym (np. depresja lub zaburzenia lękowe) albo długotrwałemu stresowi.
• Bezsenność może być spowodowana przez nadużywanie alkoholu.
• Niektóre choroby somatyczne również wywołują problemy ze snem (np. nadciśnienie, choroby reumatyczne, układu oddechowego, nadczynność tarczycy, bezdech senny). Bezsenność towarzyszy też wielu chorobom neurologicznym, zwłaszcza otępieniom.

Bezdech senny - co to takiego?

Osoby cierpiące na bezdech senny po przebudzeniu nie czują się wypoczęte, w dzień dokucza im zmęczenie, nie uświadamiają sobie, że budziły się w nocy wiele razy z powodu braku powietrza. Partner/partnerka zauważa duszenie się, głośne sapanie, oddech w nocy staje się płytki, chwilami zanika całkowicie na kilka sekund albo na dłużej, maksymalnie do 2 minut. Może wówczas dochodzić do całkowitego rozbudzenia i taka sytuacja może powtarzać się całą noc.

Bezdechowi sprzyja otyłość i krótka szyja.

Bezdech ośrodkowy

Z mózgu wysyłany jest sygnał do przepony nakazujący przerwanie jej ruchów i człowiek przestaje oddychać.

Bezdech zamykający

Tzw. bezdech górnych dróg oddechowych w czasie snu. Tu mięśnie górnych dróg oddechowych (języka i gardła) rozluźniają się do tego stopnia, że tylna ściana gardła przestaje funkcjonować i następuje blokada oddechu.

Bezdech mieszany

Nocne drgawki kliniczne, drgania i nagłe szarpnięcia nóg, zespół niespokojnych nóg (zespół Ekboma), dotkliwe bóle w nogach utrudniające zaśnięcie, szarpanie nóg, zdarza się podczas ciąży.

Czy bezsenność jest szkodliwa dla naszego zdrowia?

Brak odpowiedniej ilości snu ma znaczący wpływ na nasze zdrowie – zarówno psychiczne jak i fizyczne. Osoby cierpiące na przewlekłą bezsenność są o wiele bardziej narażone na hospitalizację z powodu różnego rodzaju chorób (psychosomatycznych, kardiologicznych) oraz na przedwczesną śmierć. Do tego dochodzi znaczne pogorszenie wyników w nauce i pracy, duże trudności ze skupieniem uwagi nawet przy najprostszych czynnościach, pogorszenie relacji z najbliższymi oraz stany lękowe. Wszystkie te czynniki mają bezpośredni wpływ na znaczne pogorszenie naszego zdrowia i komfortu życia.

Według badań prowadzonych przez Universita Politecnica delle Marche w Ankonie (Włochy) pod kierunkiem dra Michele Bellesiego przewlekły brak snu może powodować uszkodzenie mózgu i zwiększyć ryzyko rozwoju choroby Alzheimera oraz innych chorób neurologicznych.

Wpływ bezsenności na zdrowie fizyczne

Z powodu bezsenności dwukrotnie zwiększa się ryzyko wystąpienia chorób psychosomatycznych oraz ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Następuje upośledzenie czynności układu odpornościowego, bardziej jesteśmy podatni na infekcje, wirusy, w tym SARS-CoV2 a także na choroby autoimmunologiczne. Zdecydowanie wzrasta również liczba wypadków - u osób niewyspanych jest ich od 2 do 4 razy więcej.

Syndrom pracy zmianowej

Badania National Center of HealthStatistic wykazały, że osoby pracujące w systemie zmianowym są 2-3-krotnie bardziej narażone na urazy, uskarżają się m.in. na:

• zmęczenie
• lęk
• napięcie w kontaktach z rodziną
• brak możliwości zajęcia się swoim hobby
• zaburzenia poczucia znajomości otoczenia
• niewłaściwe odżywianie

W firmach, które dostosowały system zmianowy do rytmów dobowych pracowników, zmiany następowały co trzy tygodnie, organizowano rotację chronologiczną, tj. najpierw praca w dzień, potem wieczorem, potem zmiana nocna, uzyskiwały lepsze efekty pracy, większą wydajność, poprawę stanu zdrowia personelu.

Istotna jest fluktuacja temperatury ciała, przesądzająca o spadku lub zwiększeniu sprawności umysłowej, najniższa temperatura występuje u człowieka między 3 a 5 w nocy, trwa wtedy sen głęboki i większość ludzi nie potrzebuje sprawności, wzrost temperatury rozpoczyna się przed południem, osiąga kulminację około południa i aż do zmierzchu utrzymuje się największy poziom, po czym we wczesnych godzinach wieczornych następuje spadek temperatury.

Podlegamy rytmom biologicznym, od których trudno nam jest się uwolnić. Badania dowiodły, że nasz rytm biologiczny obejmuje przeciętnie 25 godzin, dlatego organizm domaga się późniejszego o godzinę udania na spoczynek i późniejszego wstania.

Dodanie jednej godziny jesienią nie zakłóca tak rytmu biologicznego jak wiosenna utrata jednej godziny. Stwierdzono o 11 % więcej wypadków drogowych w pierwszym tygodniu przejścia na czas letni. Daje się to zauważyć szczególnie u osób podróżujących w różnych strefach czasowych, wystarczy godzinne przesunięcie strefy czasowej, a już potrzebne jest 24 godziny na odzyskanie pełnej równowagi. Dotyczy to w szczególności osób podróżujących samolotami.

Ile snu potrzebujemy do regeneracji?

Wg psychiatry dra Michała Skalskiego, eksperta w dziedzinie zaburzeń snu, organizatora i wieloletniego kierownika Poradni Leczenia Zaburzeń Snu Szpitala Nowowiejskiego w Warszawie, bezsenność to dysproporcja pomiędzy oczekiwaniami a możliwościami dotyczącymi liczby godzin snu, jakie w danych warunkach może przespać mózg. Ma na nie wpływ szereg czynników, począwszy od wieku, poprzez wygodne łóżko czy intensywność wysiłku w ciągu dnia. Badania naukowe pokazują, że osoby w wieku ok. 40 lat, śpiące sześć godzin, często są w o wiele lepszej kondycji psychofizycznej niż śpiące osiem godzin.

Jeżeli osoba między 20. a 60. rokiem życia, ze względu na różne czynniki zewnętrzne, śpi mniej niż pięć godzin na dobę, należy wesprzeć ją farmakologicznie. Pięć godzin to minimum biologiczne, bez którego organizm nie jest w stanie normalnie funkcjonować.

Kilka wskazówek na dobry sen

• godzinę przed snem zrób kilka ćwiczeń oddechowych,
• weź ciepłą, ale nie gorącą kąpiel,
• wycisz się przy ulubionej muzyce,
• wypij ciepły napój mleczny,
• staraj się nie rozwiązywać w łóżku żadnych problemów, jeśli coś Cię męczy, spróbuj przeanalizować problem poza łóżkiem,
• nie zasypiaj przed telewizorem,
• nie pij zbyt dużo płynów przed snem,
• kładź się do łóżka, gdy jesteś zmęczony ale nie zdenerwowany czy napięty,
• nie dyskutuj, ani nie kłóć się w łóżku,
• nigdy nie leż w łóżku czekając na sen więcej niż 3 min, gdy nie nadchodzi, wstań, zajmij się chwilę czymś małoabsorbującym,
• postaraj się wstawać o tej samej porze, nawet jeśli miałeś złą noc, lub położyłeś się późno,
• nie kładź się spać z zupełnie pustym żołądkiem ale nie przejadaj się przed snem, a przynajmniej kolację jedz powoli,
• śpij na poduszce anatomicznie profilowanej.